ခ်င္းၿပည္နယ္

ျမန္မာႏုိင္ငံအေနာက္ဖက္ ေဒသ စစ္ကုိင္းတုိင္း ႏွင့္
မေကြးတုိင္း အေနာက္ဖက္၊ ရခုိင္ျပည္နယ္ေျမာက္ပုိင္း၊
ဘဂၤလာေဒ့ရွ္ ႏုိင္ငံ၏ အေရွ႕ဖက္၊ အိႏၵိယႏုိင္ငံအေနာက္ေျမာက္ဖက္
မီဇုိရမ္ျပည္နယ္၏ အေရွ႕ဖက္၊ ေျမာက္လတၱီတြဒ္
၂၁ ဒီဂရီႏွင့္ ၂၄ ဒီဂရီအၾကား၊ အေရွ႕ေလာင္ဂ်ီတြဒ္ ၉၃- ၃၅ ဒီဂရီ မွ
၉၄ ဒီဂရီအၾကား ေတာင္စြယ္ေတာင္တန္းမ်ားျဖင့္ ဖြဲ႕တည္ထား သည့္
ေဒသသည္ ခ်င္းလူမ်ဳိးမ်ား၏ ဌာေနခ်င္းေတာင္ပင္ျဖစ္သည္။

ကန္ပက္လက္ၿမိဳ႕နယ္၊ မင္းတပ္ၿမိဳ႕နယ္၊ ပလက္၀ၿမိဳ႕နယ္၊ မတူပီၿမိဳ႕နယ္၊ ဟားခါးၿမိဳ႕နယ္၊ ထန္တလန္ၿမိဳ႕နယ္၊ ဖလမ္း၊ တီး တိန္၊ တြန္းဇံ ၿမိဳ႕နယ္
(၉) ၿမိဳ႕နယ္ျဖင့္ ဖြဲ႕စည္းထားသည့္ ခ်င္းေတာင္သည္
စတုရန္းမုိင္ ၁၃၉၀၇ က်ယ္၀န္းၿပီး ဧက အား ျဖင့္ ၈၉၀၀၄၅၉ ရွိသည္။

ဆုိထားသည္ႏွင့္ အညီ ခ်င္းေတာင္ကုိ ေတာင္စြယ္ေတာင္တန္းမ်ား၊
ျမစ္ေခ်ာင္းအင္းအုိင္မ်ား၊ အဖုိးတန္အလွပန္းမ်ဳိးစုံ၊ ေက်းငွက္သရကာမ်ားက သ႑ာန္အလုိက္ အလွဆင္ထားပါသည္။

ေတာင္မ်ား

ခ်င္းျပည္ေတာင္ပုိင္းကန္ပက္လက္ၿမိဳ႕နယ္ေအာ္သေရာေတာင္တန္းေပၚတြင္ ျမန္မာႏုိင္ငံ၏ တတိယအျမင့္ဆုံး ေတာင္ျဖစ္ သည့္ ခုိႏူမ္းထုန္ေခၚ နတ္မ ေတာင္ ေခၚ ၀ိတုိရိယေတာင္ အိပ္စက္ေနသည္။ ေတာင္ေပၚတြင္ အဖုိးတန္တိရိစၦာန္ မ်ား က်က္စားၿပီး ေက်းငွက္မ်ဳိးစုံက်ဴးရစ္သံႏွင့္ အတူ သစ္ခြမ်ဳိးစုံက အလွဆင္ထားသည္။ ခ်င္းျပည္အေနာက္ေတာင္ဖက္ ပလက္၀ၿမိဳ႕နယ္တြင္ သဘာ၀ေက်ာက္ကမ္းပါးမ်ားျဖင့္ တည္ထားသည့္ ကီမုိ ေခၚ ေက်ာက္ ပန္းေတာင္သည္လည္း ပ်ားအုံမ်ား၊ အဖုိးတန္ေတာရုိင္းတိရိစၦာန္မ်ားကုိ ေနရာခ်ေပးလ်က္ တည္ၿငိမ္စြာ လဲေလ်ာင္း ေန သည္ ကုိ ေတြ႕ရွိရမွာပါ။

ခ်င္းျပည္ေျမာက္ဖက္တီးတိန္ၿမိဳ႕နယ္အတြင္းေလသာေတာင္တန္းေပၚတြင္ ခ်င္းျပည္၏ ဒုတိယအျမင့္ဆုံးေတာင္ျဖစ္သည့္ ကေနဒီေတာင္ သည္လည္း ေရခဲျပင္မ်ားျဖင့္ ၿဖဴေဖြးေနၿပီး ခ်င္းျပည္အလွ ေတာင္ဇလပ္ျဖဴ၊ နီမ်ားနဲ႕ လွခ်င္တုိင္း လွေန ေတာ့သည္။ ခုိႏူမ္းထုန္၊ ကေနဒီ၊ ေက်ာက္ပန္းေတာင္မ်ားသည္ ခ်င္းလူမ်ိဳးမ်ား၏ ျမင့္ျမတ္ခုိင္ၿမဲေသာ စိတ္ဓါတ္ကုိ ေဖာ္ ေဆာင္သည္ဟု ခ်င္းလူမ်ဳိးမ်ားက ခံယူၾကသည္။

ေရတံခြန္

ခ်င္းရုိးမသည္ မုိးထိေတာင္တန္းေဒသျဖစ္ေသာေၾကာင့္ ေခ်ာင္းေရမ်ား အစီးသန္သည္၊ ေရတံခြန္လည္း ေပါမ်ား လွသည္။ ခ်င္းျပည္ေတာင္ပုိင္း မတူပီၿမိဳ႕နယ္အတြင္း ဘုံတလာေရတံခြန္သည္ ခ်င္းျပည္၏ သေကၤတကုိ ေဖာ္က်ဴးေနသည္။ ဘုံတလာ ေရတံခြန္သည္ ဘုံခုႏွစ္ဆင့္ရွိၿပီး မတူပီၿမိဳ႕မွ ေျမာက္အရပ္သုိ႕ လွမ္းၾကည့္လုိက္လွ်င္ မွဳိင္း ညဳိညုိ႕ ေတာင္ အၾကား ေက်ာက္ေဆာင္ျမင့္ၾကီးေပၚမွ ေရလုံးၾကီးမ်ားျဖင့္ စီးက်ေနသည္ကုိ ေတြ႕ျမင္ရမွာျဖစ္သည္။ ေရတံခြန္ အနီး ေက်ာက္ေဆာင္မ်ားေပၚတြင္ ေဆးဖက္၀င္နတ္ေဆးဂမုန္းပင္မ်ား ဖက္တြယ္ေနသည္။ ပ်ားတုိ႕ ေဂဟာ ဘုံတလာ ဟု ဆုိရေလာက္ေအာင္ ပ်ားအုံၾကီးမ်ားကုိ အထပ္လုိက္ ေတြ႕ရွိရမည္ျဖစ္သည္။ ဘုံတလာေရတံခြန္သည္ ခ်င္းလူမ်ဳိးမ်ား၏ ဘ၀ ခက္ထန္ၾကမ္းတမ္းမွဴကုိ ထင္ဟပ္ေစသည္။

ေရအုိင္မ်ား

ပင္လယ္ေရမ်က္ႏွာျပင္မွ ေပေပါင္း ရွစ္ေထာင္အျမင့္ရွိ ခ်င္းေတာင္တြင္ ေအးျမ ၾကည္လင္သည့္ သဘာ၀ေရအုိင္မ်ားသည္ ခ်င္းလူမ်ဳိးမ်ား၏ ေအးခ်မ္းတည္ၿငိမ္စြာေနထုိင္လုိသည့္ ဘ၀ကုိ ေဖာ္က်ဳးထားသည္။ ခ်င္းျပည္ေျမာက္ပုိင္း ဖလမ္းၿမိဳ႕နယ္ ရွိ အသဲႏွလုံးပုံ ရိဒ္ ေရအုိင္သည္ (၃) စတုရန္းမုိင္ခန္႕က်ယ္၀န္းသည္။ ႏႈတ္သမုိင္း အရ နယ္ခ်ဲ႕တုိ႕က ရိဒ္ေရကန္အား တူးေဖာ္ခဲ့ရာ ၾကက္ဥလုံးခန္႕ရွိ မုိးသီးမ်ား ရြာသြန္းၿပီး ေရကန္ တူး ေဖာ္သူမ်ား ေသဆုံးခဲ့ၾကသည္ဟု သိရသည္။ ထူးဆန္းသည္မွာ သုံးရာသီစလုံး ေရျပင္မ်ား စိမ္းစုိၾကည္လင္ေနျခင္းပင္ျဖစ္သည္။ ယေန႕တြင္ ေဒသခံမ်ားသည္ ေရအုိင္ကုိ အားကုိးၿပီး လယ္ယာစုိက္ပ်ဳိးေရးလုပ္ငန္းမ်ားျဖင့္ အသက္ ေမြး၀မ္း ေက်ာင္းျပဳ ေနၾကၿပီျဖစ္သည္။

ခ်င္းျပည္နယ္ေတာင္ပုိင္းမတူပီၿမိဳ႕နယ္အတြင္း ဒုိင္နယ္ တြင္ ၂ စတုရန္းမုိင္ခန္႕ က်ယ္၀န္းသည့္ သုံးနားညီ ၾတိဂံပုံ ေအြးဂ်ီ တေနာင္းအုိင္သည္ ရႈမၿငီးဘြယ္ သဘာ၀ ရႈခင္းမ်ားအလယ္တြင္ ၿငိမ္သက္စြာလဲေလ်ာင္း အိပ္စက္ ေနသည္။ အုိင္ေရသည္ ေရထြက္ေပါက္မရွိပဲ တႏွစ္လုံးၾကည္လင္ေနသည္။ အုိင္ထဲတြင္ အခြံေပ်ာခရုေကာင္မ်ား၊ ေရဘဲ မ်ား၊ ေျမြ ၾကီးမ်ားက်က္စားၾကသည္။ အုိင္ ငါး လုံး၀ မရွိေပ။ အုိင္ေရ တည္ၿငိမ္လြန္းေသာ ေၾကာင့္ လည္းေကာင္း ေရ ထဲတြင္ ေျမြ ၾကီးမ်ားေအာင္းေနေသာေၾကာင့္ လည္းေကာင္း ေရထဲသုိ႕ မဆင္းရဲၾကသျဖင့္ ေရအနက္ ခန္႕မွန္းမရေပ။

ထုိ႕ အျပင္ ေတာတိရိစၦာန္မ်ားျဖစ္သည့္ က်ား၊ ၀က္၀ံ၊ ေျမေခြး၊ ေတာ၀က္၊ သမင္၊ ဂ်ီ၊ ေမ်ာက္အမ်ဳိးမ်ဳိး ႏွင့္ ေက်းငွက္မ်ဳိးစုံ က လည္း အုိင္ကုိအမွီျပဳ က်က္စားၾကသည္။ ခ်င္းျပည္နယ္ေတာင္ပုိင္း ပလက္၀ၿမိဳ႕နယ္အေရွ႕ေျမာက္ဖက္ ကန္ေတာင္ရြာအနီးတြင္ ၁ စတုရန္းခြဲမုိင္ခန္႕က်ယ္၀န္းသည့္ ကေနာင္အုိင္သည္လည္း ခ်င္းျပည္ကုိ အလွဆင္လ်က္ရွိသည္။ မည္သုိ႕ပင္ဆုိေစ ခ်င္းေတာင္ ဖြံ႕ၿဖိဳးေရးေနျခည္ မသန္းေသးသေရြ႕ ခ်င္းေတာင္အလွသည္လည္း အေရာင္ မွိန္ေနအုံး မည္သာ။ ရိဒ္ေရကန္၊ ေအြးဂ်ီထေနာင္းအုိင္၊ ကေနာင္အုိင္တုိ႕သည္ ခ်င္းလူမ်ဳိးမ်ား၏ တည္ၾကည္ေအးခ်မ္းတတ္ေသာ စိတ္ႏွလုံးကုိ ေဖာ္ေဆာင္သည္ဟု ဆိုရမည္သာ။

ျမစ္ေခ်ာင္းမ်ား

ဘြဳိင္ႏု( ကုလားတန္)ျမစ္၊ မဏိပူရ္ျမစ္၊ ေလးမ္ရုိ( ေလးၿမိဳ႕) ျမစ္မ်ားသည္ ခ်င္းေတာင္၏ ထင္ရွားေသာ ျမစ္မ်ားျဖစ္သည္။ ကုလားတန္ျမစ္သည္ ခ်င္းျပည္နယ္ၿမိဳ႕ေတာ္ ဟားခါးၿမိဳ႕နယ္( တီးျမစ္) မွ ျမစ္ဖ်ားခံၿပီး ပလက္၀ၿမိဳ႕မွတဆင့္ ရခုိင္ျပည္ ဖက္သုိ႕ စီး၀င္သြားသည္။ ယခုအခါ အိႏိၵယ ႏွင့္ ျမန္မာႏွစ္ႏုိင္ငံပူးေပါင္းၿပီး ကုလားတန္ျမစ္ကုိ အသုံးခ်ၿပီး လမ္းပန္းဆက္ သြယ္ေရး စီမံခ်က္အေကာင္အထည္ ေဖာ္ လ်က္ ရွိသည္။ မဏိပူရ္ျမစ္သည္ အိႏၵိယႏုိင္ငံမဏိပူးရ္ျပည္နယ္မွ တဆင့္ ခ်င္းျပည္နယ္ေျမာက္ပုိင္းတြန္းဇံၿမိဳ႕နယ္ မွသည္ တီးတိန္ၿမိဳ႕နယ္၊ ဖလမ္းၿမိဳ႕နယ္မ်ားကုိ ျဖတ္သန္းကာ စစ္ကုိင္းတုိင္းထဲသုိ႕ စီးဆင္သြားသည္။ ယခု အခါ စစ္အစုိးရက မဏိပူရ္ ေရေလွာင္ တမံ ဖက္စုံစီမံကိန္းကုိ အေကာင္အထည္ေဖာ္လ်က္ရွိသည္။ ေလးၿမိဳ႕ျမစ္သည္ မတူပီၿမိဳ႕နယ္ ဘုံတလာေရတံခြန္မွျမစ္ဖ်ားခံၿပီး ေတာင္ဖက္ ပလက္၀ ၿမိဳ႕နယ္မွ တဆင့္ ရခုိင္ျပည္ နယ္သုိ႕ စီးဆင္းသြားသည္။ အစုိးရက ေလးၿမိဳ႕ ေရအားလွ်ပ္စစ္စီမံကိန္းကုိ အေကာင္အထည္ေဖာ္ေနသည္။

ေတာင္ဇလပ္ပန္း

ခ်င္းေတာင္၊ ခ်င္းလူမ်ဳိးႏွင့္ ပါတ္သက္လာလွ်င္ ေတာင္ဇလပ္ပန္းသည္ မရွိမျဖစ္ေပ။ အဖုိးတန္ပန္းမ်ဳိးစုံဖူးပြင့္သည့္ ခ်င္း ေတာင္တြင္ ေတာင္ဇလပ္ပန္းသည္ ခ်င္းေတာင္၏ ဌာေနပန္း၊ ေတာ္၀င္ ပန္း ဟုလည္း ေခၚဆုိရပါမည္။ ခ်င္းေတာင္ တနံတ လ်ားတြင္ ဇလပ္ျဖဴ၊ နီမ်ားကုိ ေတြ႕ရွိရမည္ျဖစ္သည္။ ခ်င္းလူမ်ဳိးမ်ားသည္ ေရွးဖုိး ဖြားေခတ္ကတည္းက ေတာလုိက္ျခင္းကုိ ၀ါသနာပါသူမ်ားျဖစ္ၾကသည္။ ေတာေကာင္ရလာသူမ်ားအား ေတာင္ဇလပ္ပန္းမ်ားျဖင့္ လက္ကမ္း ၾကိဳ ဆုိၿပီး ဂုုုုုုုုုုုုုုုုဏ္ျပဳ ေလ့ရွိၾကသည္။ ဇလပ္ျဖဴသည္ ျဖဴစင္ျခင္း၊ သန္႕ ရွင္းျခင္း။ ဇလပ္နီ သည္ ရဲရင့္ျခင္း၊ ျပတ္သားျခင္းကုိ ေဖာ္ေဆာင္သည္။

ေအာက္ခ်င္းငွက္

ခ်င္းေတာင္တြင္ ဂီတအလွ ေဖာ္က်ဴးေနသည့္ ေက်းငွက္မ်ဳိးစုံရွိသည့္ အနက္ ေအာက္ခ်င္းငွက္သည္ ခ်င္းလူမ်ဳိး၊ ခ်င္းေတာင္၏ ဌာေနငွက္ျဖစ္သည့္ အျပင္ ခ်င္းလူမ်ဳိးမ်ား၏ ရုိးသားမွဴ၊ သစၥာရွိမွဴကုိ သက္ေသထူေပးသည့္ ငွက္ဟု လည္း ဆုိရပါမည္။ ခ်င္းေတာင္ရွိ ေက်းငွက္မ်ား၏ သခင္ ဟုလည္း ဆုိႏုိင္သည္။ ေရွးယခင္က ေနရာအႏွံ႕ အုပ္စုလုိက္ေန ထုိင္က်က္စား ေလ့ရွိ ေသာ္လည္း ယခုအခါ မ်ဳိးျပဳန္း လုနီးပါးျဖစ္ေနၿပီ၊ ယေန႕တြင္ ေအာက္ခ်င္းငွက္ကုိ ေအြးဂ်ီထ ေနာင္း အုိင္၊ ေက်ာက္ပန္း ေတာင္တ၀ုိက္တြင္သာ အုပ္စု လုိက္ေတြ႕ျမင္ႏုိင္ေတာ့မည္ျဖစ္သည္။ ေအာက္ခ်င္းမသည္ အစာရွာ ထြက္သည့္ ေအာက္ခ်င္းငွက္ဖုိ ျပန္မလာမခ်င္း သစၥာရွိစြာ အေသခံ ေစာင့္ေမွ်ာ္သည္ဟူေသာ အဆုိရွိ သည္။ ခ်င္းအမ်ဳိးသားတပ္ဦးေခၚ ခ်င္းလူမ်ဳိးစု လက္နက္ကုိင္အဖြဲ႕အစည္းကလည္း ေအာက္ခ်င္းငွက္ကုိ သတ္ပစ္သူ ျပင္းထန္စြာ အေရးယူရန္ ခ်မွတ္ထားသည္။

ႏြားေနာက္

ခ်င္းလူမ်ဳိးမ်ားသည္ႏြားေနာက္ကုိ အင္မတန္တန္ဖုိးထားၾကသည္။ လူၿပီးယင္ႏြားေနာက္ဟူေသာ ႏြားေနာက္အေပၚတန္ဖုိး ထားမႈ ဆုိရုိးမ်ားရွိခဲ့သည္။ ခ်င္းတုိ႕၏ ဓေလ့ထုံးတမ္း ယစ္ပူေဇာ္ပြဲမ်ား၊ သက္ၾကီးကန္ေတာပြဲမ်ား၊ ထိမ္းျမားမဂၤလာပြဲမ်ား၊ လူမႈေရးျပသာနာမ်ားတြင္ ႏြားေနာက္မပါ ယင္မၿပီးေပ၊ ေတာင္ပုိင္းခ်င္းေဒသခံလူၾကီးမ်ားအဆုိအရ ႏြားေနာက္သည္ မင္းတပ္ၿမိဳ႕နယ္ ေ၀ေလာင္းရြာအနီး အြတ္ေလာင္းအုိင္တြင္ စတင္ေတြ႕ရွိရၿပီး မတူပီၿမိဳ႕နယ္ ေ၀တူးရြာ ဆဲလ္ေလးလုံ အရပ္တြင္ က်က္စားခဲ့ၾကသည္ဟု သိရ သည္။ ႏြားေနာက္သည္ အငန္ကုိ ၾကိဳက္သည္။ ဆင္းရဲသည့္ ခ်င္းေတာသူ ေတာင္သားမ်ားအတြက္ ႏြားေနာက္ေမြးျမဴျခင္းသည္ အထိေရာက္ဆုံး၊ လက္ေတြ႕အက်ဆုံးလည္းျဖစ္သည္။ ႏြားေနာက္တ ေကာင္အတြက္ တႏွစ္လွ်င္ ဆား တပိသာ ေလာက္သာ အရင္းအႏွီးစုိက္ထုတ္ရသည္။
ၾကြန္ဘိခ္၊ခုိင္ကမ္း၊ ၀မၼတူးေမာင္းတုိ႕ႏွင့္ ခ်င္းသူရဲေကာင္းမ်ား ေမြးထုတ္ေပးခဲ့ေသာ အမိခ်င္းလဲန္၏ သဘာ၀အလွ မ်ား ဆက္လက္ထိန္းသိမ္းဖုိ႕ရန္ ခ်င္းမ်ဳိးဆက္သစ္မ်ားတြင္ တာ၀န္ရွိေၾကာင္း အေရွ႕ ေန၀န္း မနက္ေရာင္ျခည္ဦး ႏွင့္ အတူ စိန္ေခၚေခါင္းေလာင္း ျမည္ေနသည္။